Đại dịch béo phì
Thừa cân, béo phì là một vấn đề toàn cầu, nhiều người bị thừa cân hoặc béo phì hơn là thiếu cân. Ớ một sô" quốc gia hoặc khu vực, có đến 40% dân sô" là người thừa cân hoặc béo phì.
Trên thế giới, năm 2014, có khoảng 640 triệu người lớn bị béo phì, gia tăng gấp sáu lần kể từ năm 1975. Năm 2013, ước tính có 110 triệu trẻ em và thanh thiếu niên bị béo phì và khoảng 4,5 triệu người chết do thừa cân, béo phì.
Thế nào là thừa cân và béo phì?
Căn cứ vào chỉ số khối của cơ thể (Body Mass Index - BMI) là chỉ số được tính từ chiều cao và cân nặng.
Công thức tính BMI = Cân Nặng(Kg) : Bình phương chiều cao (m)(áp dụng cho người trưởng thành)
Gọi là thừa cân: 25 # BMI < 30.
Beo phì độ I: 30 # BMI < 35.
Béo phì độ II: 35 # BMI < 40.
Béo phì đọ III: BMI # 40.
Ví dụ: Một người có cân nặng 75kg, cao 160cm. BMI = 75kg/(l,6m)2 = 29,29kg/m2. Người này thừa cân.
Các tế bào mỡ là những tế bào rất đặc biệt, chúng có khả năng dự trữ năng lượng, có thể thay đổi kích thước và gia tăng số lượng.
Béo phì do phì đạỉ và béo phì do tăng sản
Các tế bào mỡ là những tế bào rất đặc biệt, chúng có khả năng dự trữ năng lượng, có thể thay đổi kích thước và gia tăng số lượng.
Về cơ bản, năng lượng mà chúng ta ăn vào nếu dư thừa sẽ được dự trữ trong các tế bào mỡ dưới dạng triglycerid. Khi nào các cơ quan khác cần năng lượng, triglycerid này sẽ được phóng thích dưới dạng các acid béo tự do.
Các tế bào mỡ sẽ trương phì kích thước khi chúng ta ăn uô"ng nhiều năng lượng hơn so với nhu cầu, vàtrong thời gian giảm cân thì kích thước của chúng sẽ co lại. Như vậy, một người nào đó tăng hay giảm cân có thể nghĩ đơn giản chỉ là do các tế bào mỡ phì . lên hay teo lại!
Mỗi người có khoảng 10 - 30 tỷ tế bào mỡ trong cơ thể, tuy nhiên, những người bị bệnh béo phì trầm trọng có thể có đến 100 tỷ tế bào mỡ. Bất kỳ ai trong chúng ta khi ăn uống quá mức trong thời gian dài,5 đều dẫn đến làm tăng sô" lượng các tế bào mỡ trong cơ thể.
Về mặt tế bào có hai kiểu béo phì: đó là béo phì do trương phì kích thước của các tế bào mỡ được gọi phì đại (hypertrophy), và béo phì do tăng số lượng tế bào mỡ được gọi là tăng sản (hyperplasia).
Ớ người thừa cân và béo phì, khi cô" gắng giảm cân, kích thước các tế bào mỡ co lại nhưng sô" lượng thì không hề giảm đi, và chúng luôn có khả năng trương phì ra trở lại.
Béo phì dạng quả táo nguy hiểm hơn dạng quả lê
Về mặt hình dạng, có thể gặp hai loại béo phì khác nhau do sự tập trung mô mỡ ở những vị trí khác 1 nhau, và mức độ nguy hại cho sức khỏe của hai loại béo phì này cũng khác nhau.
Nam giới có xu hướng ngoại hình dạng quả táo vì béo bụng nhiều hơn, được gọi là béo mỡ nội tạng.
Đây là một loại chất béo nguy hiểm vì nó bao quanh các cơ quan bên trong bụng và gây ảnh hưởng đến hoạt động chuyển hóa cũng như cơ chế điều hòa của cơ thể.
Phụ nữ có xu hướng ngoại hình dạng quả lê vì béo hông nhiều hơn. Các chất béo ở hông rất dễ nhìn thấy và có thể là khó coi vì chúng nằm ngay dưới daệ Tuy vậy, các bằng chứng khoa học cho thấy béo hông không nguy hiểm như béo bụng. Vì lý do thẩm mỹ và xã hội, phụ nữ thường tìm cách hỗ trợ cải thiện bệnh béo phì hơn so với nam giới.
Tác hại của béo phì đôi với sức khỏe
Mô mỡ là một nơi dự trữ năng lượng. Khi cơ thể cần năng lượng, các chất béo sẽ được phá vỡ cho ra các acid béo tự do và đi vào gan để tạo năng lượng. Khi có rất nhiều chất béo dư thừa, gan không thể xử lý được hết nên sẽ lưu trữ chúng tại đây, gây ra một loạt các vấn đề sức khỏe, các tế bào mỡ giải phóng chất hóa sinh gây ra sự viêm nhiễm kéo dài và có thể dẫn đến các cơn đau tim, đột quỵ, đau khớp và cơ bắp. Ngoài ra, béo phì còn gây ra bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, đề kháng insulin, bệnh đái tháo đường, và ung thư...
Có một vài cơ chế cho thấy có sự liên kết giữa béo phì với các các chất sinh ung thư, bao gồm hiện tượng viêm mãn tính và rổì loạn sự điều hòa chuyển hóa hormon sinh dục.
Phát hiện mới được công bô" vào cuối tháng 8.2016 từ Cơ quan Nghiên cứu Quốc tế về Ung thư (International Agency for Research on Cancer - IARC), cho biết: Béo phì có khả năng làm tăng nguy cơ bệnh ung thư. Theo công bố này, có 8 bệnh ung thư ở các cơ quan như: dạ dày, gan, túi mật, tụy, buồng trứng, tuyến giáp, u màng não, và đa u tủy.
Nâng tổng sô" bệnh ung thư liên kết với béo phì lên thành 13, nếu cộng thêm với 5 bệnh ung thư do IARC công bố năm 2002 là: trực tràng, thực quản, ung thư biểu mô tế bào thận, ung thư vú ở phụ nữ sau mãn kinh, ung thư nội mạc tử cung.
Thừa cân và béo phì không chỉ gây tác hại về mặt thể xác, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng về mặt tinh thần đặc biệt đối với phụ nữ.
Tế bào mỡ còn là nơi lưu trữ độc tố của cơ thể
Ngoài các vấn đề sức khỏe do tác hại của béo phì gây ra như vừa kể ở trên. Các mô mỡ còn là nơi lưu trữ độc chất trong cơ thể mà ít ai biết đến.
Sự tích độc ở mô mỡ đến mức độ nào đó sẽ gây ra nhiều triệu chứng như: đầy hơi, dị ứng, béo bụng, quá mẫn, kích ứng da hoặc ngứa, cứng khớp, bàn tay và bàn chân sưng lên, táo bón hoặc tiêu chảy, hay bị nhức đầu...
Quay trở lại những năm 1980, Cơ quan Bảo vệ Môi trường (Environmental Protection Agency - EPA) của Mỹ đã tiến hành một chương trình gọi là Khảo sát Quô"c gia về mô mỡ người, họ phát hiện ra rằng tất cả các mẫu mỡ người đem đi khảo sát có chứa dấu vết của 4 dung môi công nghiệp và dioxin. Hơn 9 hóa chất, trong đó có hơn 3 dioxin và 1 furan đã được tìm thấy trong hơn 90% các mẫu mỡ.
Thông thường, các độc tố sau khi được hấp thu vào các hạch bạch huyết sẽ bị trung hòa bởi các tế bào bạch cầu trong các hạch bạch huyết. Trong trườnghợp hệ thống bạch huyết bị tắc nghẽn hoặc hệ thống tiêu hóa không khỏe mạnh, quá trình này bị suy giảm nghiêm trọng và độc tố sẽ được đưa quay trở lại gan.
Khi gan ứ nhiều độc tô", nó sẽ tiết mật không hiệu quả, sau đó bắt đầu tông ra các độc tô" tan trong mỡ vào dòng máu.
Để ngăn chặn các chất độc di chuyển tự do và làm tổn hại các cơ quan, cơ thể của chúng ta lưu trữ các chất độc vào trong các tế bào mỡ. Tại đây, chúng được lưu trữ trong nhiều năm và gây ra quá trình oxy hóa (gốc tự do) và thoái hóa.
Lợi ích của việc gỉảm cân
Chỉ cần giảm 5% trọng lượng thừa cũng đủ làm giảm nguy cơ bệnh đái tháo đường týp 2. Giảm cân còn giúp cải thiện chất lượng cuộc sống đến 98%, và còn giúp giảm 89% nguy cơ tử vong 5 năm. Ngoài ra, theo IARC giảm béo phì còn giúp giảm nguy cơ ung thư.
Việc giảm cân ở người thừa cân/béo phì sẽ đem lại nhiều lợi ích về sức khỏe. Nhưng một vấn đề khác cần quan tâm là khi mô mỡ giảm, các chất độc tan trong mỡ vốn được lưu trữ tại đây sẽ được giải phóng vào hệ tuần hoàn. Nếu chúng không được đào thải ra ngoài sẽ bị cơ thể tái hấp thu và tiếp tục gây hại cho các cơ quan. Đây là điều cần phải đặc biệt quan tâm khi thực hiện chương trình giảm cân.
Chuyên gia Nguyễn Thanh Hải
Nguồn: Báo Thuốc và Sức khỏe số 558
Sản xuất tại Công ty St. Paul Brands, Mỹ
 (1).jpg)
.png "QIK - Thúc đẩy tế bào mầm tóc, giảm rụng, mọc tóc chắc khoẻ")
.jpg "Sâm Alipas tăng cường và phục hồi sinh lực phái mạnh")
.png "Sâm Angela Gold sức khỏe sắc đẹp và sinh lý nữ")
