Thị trường thuốc giảm cân hiện nay có thể nói là muôn hình vạn trạng với vô số các loại thuốc có nguồn gốc xuất xứ từ nhiều nước khác nhau. Trong đó, chiếm ưu thế là các loại thuốc giảm cân có hoạt chất tây y.
Cũng như tất cả các loại thuốc khác, thuốc giảm cân sẽ là con dao hai lưỡi nếu người dùng không nhận biết được cơ chế tác dụng cũng như tác dụng phụ khi chẳng may dùng nhầm “thuốc giảm cân” không có hiệu quả giảm cân và không an toàn cho sức khỏe.
Các nhóm thuốc giảm cân
Theo TS. DS. Nguyễn Hữu Đức Trường Đại học Y Dược TP. HCM, thuốc làm giảm thể trọng (tây y) có thể chia làm những loại sau, mỗi loại đều có tác dụng phụ và chống chỉ định cho từng đối tượng:
1. Thuốc làm no đầy ống tiêu hóa với chất độn:
Chứa các chất như: Sterculia, Methycellulose... Khi uống vào, làm đầy bụng, do đó làm giảm cảm giác đói, người dùng thuốc không muốn ăn nữa.
· Tác dụng phụ: chướng bụng, đầy hơi.
· Chống chỉ định: chứng hẹp đường tiêu hóa, chứng to kết tràng.
2. Thuốc làm gia tăng biến dưỡng:
Đây là nội tiết tố tuyến giáp thyroxin nhằm gia tăng biến dưỡng ở tế bào. Thuốc chỉ công hiệu trong trường hợp béo phì do thiếu thyroxin và sử dụng thật cẩn thận do có nguy cơ gây ức chế chức năng tuyến giáp, hại tim (do tăng nhịp tim).
· Tác dụng phụ: Có khi thuốc lợi tiểu được dùng trong trường hợp có sự tồn tích nước, phải dùng thận trọng vì có thể gây mất cân bằng nước và chất điện giải trầm trọng. Đặc biệt, thuốc lợi tiểu làm tăng đường huyết sẽ làm tăng nguy cơ bị đái tháo đường hoặc nếu có bệnh sẵn sẽ làm bệnh xấu đi.
3. Thuốc gây chán ăn:
Thuốc tác dụng trên hệ thần kinh trung ương làm giảm cảm giác đói. Đó là các thuốc chứa Amphetamin hoặc các dẫn chất tương tự Amphetamin: Benzedrine, Phenamin, Mirapront N, Isoméride, Didrex, Anorex, Tepanil, Adifax, Pondéral...Người dùng thuốc ăn mất ngon và không muốn ăn, do ăn không được nên sẽ gầy ốm.
· Tác dụng phụ: Thuốc loại này có thể nguy hiểm vì gây nghiện, gây tâm trạng chán nản khi ngưng dùng thuốc (có xu hướng tự tử)
· Chống chỉ định: bệnh tim mạch, cao huyết áp, glaucome khép góc.
Thuốc được bác sĩ chỉ định trong thời gian ngắn (không dùng thuốc quá 4 tuần) đối với người bị bệnh béo phì thuộc loại trung bình hoặc nặng và khi chế độ ăn kiêng áp dụng không có hiệu quả. Việc sử dụng thuốc được theo dõi kỹ tại bệnh viện.
4. Thuốc giảm hấp thụ chất béo
Đây là thuốc ức chế hoạt tính của lipase ở ruột, vì vậy sẽ làm giảm sự hấp thu chất béo (mỡ) từ ruột vào máu.
· Tác dụng phụ: đầy bụng, rối loạn tiêu hóa do rối loạn hấp thu mỡ, rối loạn sự hấp thu các vitamin tan trong dầu (vitamin A, D, E...)
Hiểu biết về cơ chế tác dụng, tác dụng phụ sẽ
giúp bạn chủ động tránh “tiền mất tật mang”
Các nhóm thuốc giảm cân nhanh nhưng nhiều tác hại
Thường dùng nhất hiện nay và cũng là thuốc gây ra nhiều tác dụng phụ nhất là hai nhóm thuốc sau:
1. Nhóm ức chế thần kinh trung ương: Thường có công dụng làm giảm cảm giác thèm ăn, gây chán ăn để hạn chế tối đa nguồn năng lượng nạp vào. Khi thiếu năng lượng cho hoạt động sống, cơ thể buộc phải cắt nguồn năng lượng dự trữ từ gan, cơ, sau cùng mới đến mỡ, gây rối loạn chuyển hóa. Việc chuyển hóa đạm dự trữ trong cơ thể quá nhiều còn gây tổn hại gan, thận đồng thời suy giảm chức năng của nhiều cơ quan khác. Khi mất khối cơ, cơ thể không có sức bền dẫn đến năng suất lao động kém, giải quyết công việc kém, dễ sai sót, dễ xảy ra tai nạn lao động, tai nạn giao thông…
Dùng thuốc giảm cân cấp tốc là mối nguy hại thật sự cho sức khỏe
2. Một nhóm thuốc khác giảm cân bằng tác dụng gây mất nước là thuốc nhuận tràng, tẩy xổ, lợi tiểu. Nhóm này cơ bản không phải là thuốc giảm cân mà là thuốc cải thiện chứng táo bón (thuốc nhuận tràng) và thuốc phối hợp dành cho bệnh lý cao huyết áp, phù (thuốc lợi tiểu)…việc lạm dụng các loại thuốc này sẽ gây ra những rối loạn điện giải, vận mạch, chuyển hóa. Nghiêm trọng hơn, những người vốn có rối loạn tiềm ẩn về thần kinh, nhịp tim hay dị dạng mạch máu... sẽ đứng trước nguy cơ cao gặp nhiều biến cố như ngất, ngưng tim, đột quỵ... Khi mất nước nặng (trên 20%) có thể gây tử vong.
3. Cẩn trọng với thuốc tiêm giảm cân
Cũng theo GS.TS.DS Nguyễn Hữu Đức, tại Việt Nam, hiện có khoảng 100 loại thuốc giảm cân đang lưu hành trên thị trường, gồm 2 dạng là thuốc uống và thuốc tiêm. Các loại huốc tiêm được đồn đại là có tác dụng phân huỷ tế bào mỡ (lipolysis) nhưng thực tế không có công trình nghiên cứu nào chứng thực là tiêm phosphatidylcholin làm giảm mỡ, giảm cân.
Chích vitamin B12 được cho là làm giảm trọng lượng cơ thể, tăng tốc quá trình chuyển hoá, giúp tiêu hao năng lượng. Nhưng điều này sai vì vitamin chỉ là các chất xúc tác các phản ứng chứ không thể làm tiêu hao năng lượng. Chích vitamin B12 có thể bị nguy hiểm vì dị ứng, thậm chí là sốc phản vệ gây chết người.
Tóm lại, các thuốc tiêm chưa được chứng minh có tác dụng giảm cân trong khi gây ra nhiều nguy hiểm đối với cơ thể.
Cần lưu ý, không riêng thuốc giảm cân tây y, thuốc giảm cân có hoạt chất đông y không rõ nguồn gốc và tác dụng được bán trôi nổi trên thị trường cũng có thể gây tác dụng phụ trầm trọng cho người sử dụng.
4. Các loại thuốc giảm cân an toàn
Hiện nay, tác dụng giảm cân bằng các tinh chất thiên nhiên từ Belaunja và Mangastin có cho thấy có khả năng giảm tích tụ và tăng ly giải mỡ trắng khi tác động cùng lúc, làm giảm hoạt động của thụ thể PPARγ - yếu tố thúc đẩy việc hình thành và tích tụ mỡ trắng ngay ở quá trình biệt hóa nguyên bào sợi đầu dòng.
Hai hoạt chất này còn hạn chế biểu hiện của loại protein bảo vệ giọt mỡ là Perilipin, nhờ đó men lipase mới có thể tiếp cận giọt mỡ và “rút” mỡ ra khỏi giọt mỡ, làm giảm kích thước tế bào mỡ trắng, qua đó giúp giảm kích thước mô mỡ trúng đích, ở các vùng tập trung nhiều mỡ như eo, bụng, đùi…
Cũng vì phù hợp sinh lý giảm mỡ trắng, giảm cân, Belaunja và Mangastin rất an toàn cho cơ thể, không gây mệt mỏi, chán ăn, mất nước...
Sản xuất tại Công ty St. Paul Brands, Mỹ
